Türkmenistanda ilatyň bank hasaplaryna geçirilýän aýlyklaryny bankomatlardaky pul gytçylygy sebäpli nagtlaşdyrmakda kynçylyk çekýän döwründe we pensionerleriň pensiýa haklarynyň gijikdirilýän wagtynda döwlet telewideniýesi raýatlara, şol sanda ýaşululara bankda uly mukdarda pul berilýändigini görkezdi.
"Daýhanbankyň" kassasyndan nagt pul alan raýatlar, şol sanda ýaşy ulular pul pettelerini maňlaýlaryna sylýarlar. Bu kadrlary görkezen "Altyn Asyr" telekanalynyň 9-njy iýul reportažynda bu "döwletiň ygtybarly ösüş ýoly bilen öňe barýandygyna şaýatlyk edýär" diýlip, habar berildi.
Resmi maglumatda görkezilen pursatlar bilen bilelikde: "Ykdysadyýetiň özgerip, kemala gelmegini paýdarlar jemgyýetleriniň, daýhan hojalyklarynyň hem-de hususy hojalyklaryň ýetişdiren hasyly üçin hasaplaşyklarynyň öz wagtynda we doly derejede ýerine ýetirelmeginden görmek mümkin" diýildi.
Azatlyk Radiosynyň ýurt içindäki habarçylary we çeşmeleri döwlet telewideniýesinde görkezilen pursatlaryň hakykata gabat gelmeýändigini, raýatlaryň, şol sanda daýhanlaryň banklaryň kassalaryndan pul alyp bilmeýändigini aýdýarlar.
“Daýhanlaryň gazanjy we sylag pullary olaryň bank hasaplaryna geçirilýär. Emma kassadan islän möçberiňde nagt pul almak mümkin däl. Hökümet bolsa ýurduň ‘abadançylygyny we bolçulygyny’ görkezmek üçin şeýle sahnalary göni ýaýlyma berýär" diýip, çemeleriň biri aýdýar.
Beýleki bir çeşme kassadan nagt pul almak mümkinçiligiň ýokdugyny aýdyp, "bankomatlardan çekilýän petde-petde pullar daýhanlaryň aýlygy däl-de, olaryň sylag pullary. Ýöne görkezilýän kadrlar diňe propaganda maksatly döredilýär” diýdi.
Pul bankomatdan çekilýär
Türkmenistanda raýatlaryň gazanç pullary bank hasaplaryna geçirilýär we olary bankomatdan çekmeli bolýar. Bir günde diňe 1000 manat möçberinde nagt pul çekmäge rugsat berilýär. Mundan başga-da, banklar hyzmat tölegi hökmünde 0,82% möçberinde komissiýa alýarlar.
Habarçylar 11-nji iýulda beren maglumatlarynda häzirki wagtda nagt puluň bankomatlaryň ençemesinde ýokdugyny, belli bir ýerlerde bankomatlara pul salnyp, olaryň öňünde uly nobatlaryň bardygyny aýtdylar.
Lebaply we balkanly çeşmeler döwlet telewideniýesinde görkezilen adamlar gallaçy daýhanlar bolsa-da, olaryň hem gazanjynyň kassadan berilmeýändigini aýtdylar.
"Türkmenistanda “Altyn orak” möwsüminde döwletiň harmanyna 100 sentnerden köp galla tabşyran daýhanlara prezidentiň adyndan pul sylagy berildi, diýip, lebaply çeşme aýdýar.
Balkanly çeşme şeýle diýýär: "Görkezilen nagt pul alýanlar 100 gekdarda bugdaý ýetişdirip, 40 ýa-da 60 müň manat ýyllyk girdeji alanlar bolmaly. Aýlyk pensiýalar ujypsyzja bolýar. 5-10 paçka pul alýanlar hem ol pullary soň azyndan 20 adama paýlap berýärler. Bu pul zähmet çeken adamlara we tehnika üçin niýetlenýär".
Adamlar şeýle 'sahnalara' ynanmaýar
Howpsuzlyk aladalary sebäpli Azatlyk bilen anonimlik şertinde gürleşen çeşmeler döwlet telewideniýesinde görkezilýän habarlaryň hakykata çapraz gelýändigi sebäpli ýaşaýjylaryň oňa tomaşa etmeýändigini gürrüň berýärler.
"Şeýle ýalan kadrlar ýaýlyma berilende, raýatlar bolup geçýän wakalary teatrlaşdyrylan sahna oýunlary ýa-da sirk bilen deňeşdirýärler, käbirleri bolsa hatda paýyş sözleri ulanyp, beýle sahnalaryň hakykatdan uzakdygyny aýdýarlar" diýip, lebaply çeşme belledi.
"Telewidenýede görkezilýän şeýle spektakl reportažyny adamlar görmeýär, göreniň hem gahary gelip, kanaly üýtgedýärler. Türkmen telekanalyny görýän ýok. Ähli aýdylýan we görkezilýän reportažlaryň spektakl ýokardaky oturan emeldarlaryň islegi boýunça düşürilýär. Halkyň içi ýanýar" diýip, balkanly çeşme aýdýar.
Lebaply çeşme: "TW-de görkezilýän emeli bolçulyk we pullar diňe Berdimuhamedowlaryň propagandasy üçin, aslynda öz halkymyz oňa ynanmaýar" diýip, düşündirýär.
Türkmen TW-sinde görkezilen kadrlar sosial mediada hem ýerleşdirildi. Habara ýazylan teswirlere görä, bu köpçülikde geň gelma döredipdir. Teswirleriň birinde "Öz puluňyzy näme üçin ýüzüňize sylýaňyz" diýilse, beýlekisinde "Muňa diňe Gurhan mynasypdyr" diýilýär. Ýene bir teswirde: "Gülmän, olary mejbur edýärler" diýilýär. "Masgalarçylyk" diýlen pikirler hem orta atylýar.
Türkmen telekanalynyň raýatlara bol-elin pul berlendigini görkezen habary ýurduň bankomatlarynda pul gytçylygynyň güýçlenen wagtynda we bugdaý hasylynyň ýygnalyp, döwletiň daýhanlar bilen hasaplaşýan pursadyna gabat geldi.
Daýhanlaryň ýetişdiren hasyly üçin gazanjynyň berilmeginiň bankomatlardaky pul gytçylygy bilen näderejede bagly bolup-bolmazlygy belli däl. Bu barada resmi düşündiriş berilmedi.
Emma ykdysady bilermenler ýurtda nagt puluň ýetmezçiliginiň çynlakaý problema öwrülendigini belläp, her ýyl hasyl üçin hasaplaşyk döwründe nagt pul krizisiniň has hem güýçlenýändigine ünsi çekýärler.
Azatlyk Radiosynyň ýagdaýdan habarly çeşmeleri soňky aýlarda pensionerleriň pensiýa haklarynyň gijikdirilmegini hem nagt pul krizisi bilen baglanyşdyrýarlar.
Lebaply pensionerlere iki aý bäri pulunyň gijikdirilip berilmegi dokumentlerde olaryň atlarynda goýberilen "ýalňyşlyk" bilen düşündirilen bolsa, Balkanda pensiýalaryň wagtynda berilmezligi ýaşulylaryň özleriniň diridigini wagtynda subut etmändigi bilen düşündirilipdir.
Howpsuzlyk aladalary sebäpli anonimlik şertinde gürleşen sosial üpjünçilik edaralaryndaky lebaply çeşmeler raýatlaryň pensiýalaryny gijikdirmek barada özlerine ýokardan tabşyryk gelendigini habar berdiler.
Döwlet TW-sinde puly maňlaýyna sylýan raýatlar wagtal-wagtal görkezilýär, köplenç bu ýurtda nagt pul ýetmezçiligi güýçlenip, ilatyň puluny almakda kynçylyk çekýän wagtyna gabat gelýär. Şu gezek pul gytçylygy tomsuň başynda güýçlendi.
Adamlar puluny almakda kynçylyk çekýän wagtynda bankomatlardan çekip bolýan puluň gündelik çägi artdyryldy we günde bir hasapdan çekip bolýan puluň mukdary 800 mandatdan 1000 manada çenli köpeldildi. Bu çäräniň hem sebäbi resmi taýdan düşündirilmedi.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.
Forum